ADB: “İqlim dəyişikliyi Azərbaycanın aqrar sektoruna mənfi təsir edəcək”

Şəffaflıq.az xəbər verir ki, bu barədə Dünya Bankı ilə Asiya İnkişaf Bankı (ADB) tərəfindən birgə hazırlanan “İqlim riski olan ölkələrin profili” adlı hesabatında bildirir.

Hesabata əsasən, ölkə əhalisinin 36,4 %-i bu sahədə çalışır: “Kənd təsərrüfatında məhsuldarlıq ölkə ortalamasının altındadır. Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 2013-2017 -ci illərdə orta hesabla ÜDM-in 5 % -ni təşkil edib. Azərbaycanda iqlim dəyişikliyi məhsul istehsalı proseslərinə birbaşa və dolayı yolla təsir edəcəyi gözlənilir.

Birbaşa təsirlərə karbon qazı ilə bağlı məsələlərdə, yağıntıların və temperatur dəyişiklikləri daxildir. Dolayı təsirlərə su ehtiyatlarının mövcudluğu və mövsümi təsirləri, torpaq üzvi maddələrinin transformasiyası, torpaq eroziyası, zərərvericilərdəki dəyişikliklər və torpaqların deqradasiyası, səhralaşma səbəbindən əkin sahələrinin azalması daxildir. Beynəlxalq səviyyədə bu təsirlər hətta əsas məhsul yığımını, hətta bioloji maddələrin dəyişimini də zədələyəcək.

Önümüzdəki onilliklərdə iqlim dəyişikliyinin proqnozlaşdırılan təsirləri reallaşdıqca, yağıntıların daha çox dəyişkənliyi, quraqlıq ehtimalının və temperaturun artması aqrar sektora mənfi təsir göstərə bilər. 35 °C -dən yuxarı həddindən artıq istiliyin artması dənli bitkilərə xüsusi təhlükə yaradır. Bir çox hallarda temperaturun artması bitkilərin suya olan tələbatını da artıracaq. 2030-cu ilə qədər suya olan potensial tələb 16 % artacaq. Buzlaqların əriməsi, su mənbələri üçün transsərhəd rəqabət suvarma sistemlərində ciddi sıxıntıya səbəb olacaq. Suvarılan kənd təsərrüfatı ərazilərinin 30 %-i, ümumi aqrar məhsulun 80 %-ini verir.

Yağıntılarda dəyişkənlik, quraqlıq ehtimalının və temperaturun artması, kənd təsərrüfatına qeyri-mütənasib dərəcədə ciddi təsir göstərərək, Azərbaycanda regional və sektor bərabərsizliyini daha da ağırlaşdıra bilər.

Son onilliklərdə az məhsuldarlıqdan əziyyət çəkən pambıq sektorunun daha yüksək temperaturdan faydalanacaq. Lakin su çatışmazlığı tarlalarının suvarılmasına təsir göstərə bilər.

Suvarma üçün kifayət qədər su təmin edildikdə, 21-ci əsrin son onilliklərində pambıq məhsuldarlığı 4-5 % artacağı gözlənilir.

Artan temperaturun 21-ci əsrin sonlarında Azərbaycanda qışlıq buğda və üzüm bağlarının əkilə biləcəyi yüksəkliklərdə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olacağı proqnozlaşdırılır.

800–900 metr yüksəkliklərdə ən məhsuldar olan üzüm bağları, 1 400–1 700 metr yüksəkliklərdə olan üzüm bağlarından daha məhsuldar olacağı, qışlıq buğda istehsalı isə indiki 1 600–1 800 metr olacağı deməkdir.

Azərbaycanda iqlim dəyişikliyinin yay və qış otlaq artımına təsiri ətrafında xeyli qeyri-müəyyənlik var. Bu sektorda məhsuldarlıq, önümüzdəki onilliklərdə yağıntıların səviyyəsindən asılı olaraq müsbət və ya mənfi təsir göstərə bilən torpaq nəm səviyyəsi ilə müsbət əlaqəlidir. Quraqlıq ehtimalının artması bu sektorda istehsal prosesisinin daha çox dəyişikliyə məruz qalmasına səbəb olacaq.